جرمگیری دندان یکی از مهمترین اقداماتی است که برای حفظ سلامت دندان و لثه انجام میشود. بسیاری از افراد دقیقاً نمیدانند هر چند وقت یکبار باید جرمگیری کنند و آیا این کار به دندان آسیب میزند یا خیر. واقعیت این است که جرمگیری نهتنها مضر نیست، بلکه یک درمان پیشگیرانه حیاتی برای جلوگیری از بیماریهای لثه، بوی بد دهان و تحلیل استخوان محسوب میشود. در این مقاله به صورت کاملاً علمی و روان توضیح میدهیم که بهترین زمان برای جرمگیری چه زمانی است، چه افرادی باید زودتر اقدام کنند و آیا این فرآیند خطری برای دندان دارد یا نه.
جرم دندان چگونه شکل میگیرد؟
جرم دندان بر اثر تجمع پلاکهای میکروبی به وجود میآید؛ پلاکهایی که ابتدا نرم هستند اما طی چند روز در اثر ترکیب با مواد معدنی بزاق، سفت و سخت میشوند. این رسوبات روی دندان یا حتی زیر لثه جمع میشوند و با مسواک زدن، نخ دندان و دهانشویه از بین نمیروند.
جرم نهتنها ظاهر ناخوشایندی ایجاد میکند بلکه میتواند زمینهساز التهاب لثه، پوسیدگی و حتی لقشدن دندانها شود. از همین رو جرمگیری یک درمان انتخابی نیست؛ یک کار ضروری برای سلامت دهان است.
برای جرمگیری دندان چند وقت یکبار باید مراجعه کنیم؟
بازه زمانی مناسب برای جرمگیری برای همه افراد یکسان نیست. بدن، عادتهای غذایی و بهداشت دهان هر فرد متفاوت است. با این حال دندانپزشکان توصیه میکنند:
۱. افراد با دندان و لثه سالم – سالی یکبار
این افراد بهطور طبیعی جرمگیری کمی دارند و با رعایت بهداشت دهان، سالی یکبار کافی است.
۲. افرادی که سریعتر جرم میگیرند – هر ۶ ماه
دلایلی مانند بزاق غلیظ، ژنتیک، نوع رژیم غذایی یا مسواکزدن غیراصولی باعث میشود جرم سریعتر شکل بگیرد.
۳. افراد سیگاری و مصرفکننده چای، قهوه یا نوشابه – هر ۴ تا ۶ ماه
رنگدانهها سریعتر روی دندان رسوب میکنند و جرم بیشتری تشکیل میشود.
۴. افراد دارای بیماری لثه – ۳ تا ۴ بار در سال
این افراد نیاز به جرمگیری منظم تحت نظر متخصص دارند تا التهاب کنترل شود.
جمعبندی زمانبندی جرمگیری
| وضعیت دندان | فاصله مناسب جرمگیری |
|---|---|
| دهان سالم | سالی یکبار |
| جرمگیری متوسط | هر ۶ ماه |
| مصرفکننده سیگار/رنگدانهها | هر ۴–۶ ماه |
| بیماری لثه | ۳–۴ بار در سال |
آیا جرمگیری برای دندان ضرر دارد؟ پاسخ علمی و مطمئن
یکی از بزرگترین باورهای غلط این است که جرمگیری مینای دندان را میتراشد یا باعث آسیب به آن میشود.
حقیقت: جرمگیری به هیچوجه به مینای دندان آسیب نمیزند.
دستگاه جرمگیری با امواج اولتراسونیک، فقط جرم و رسوبات را میلرزاند و جدا میکند. شدت این امواج به اندازهای نیست که بتواند مینای دندان را تخریب کند.
درواقع آسیب نزدن به دندان یکی از استانداردهای طراحی این دستگاههاست.
پس چرا بعضیها فکر میکنند جرمگیری مضر است؟
۱. حساسیت چندروزه بعد از جرمگیری
وقتی جرمهای ضخیم برداشته میشوند، سطح واقعی دندان که مدتها زیر جرم بوده آشکار میشود و ممکن است کمی حساسیت ایجاد شود. این موضوع موقتی است و بهمعنای آسیب نیست.
۲. سفیدتر شدن دندانها بعد جرمگیری
بسیاری تصور میکنند چون دندان سفیدتر شده، بخشی از آن تراشیده شده است.
درحالیکه سفید شدن دندان فقط نتیجه برداشته شدن جرمها و نمایش رنگ واقعی دندان است.
مزایای مهم جرمگیری که به سلامت دهان کمک میکند
جرمگیری نهتنها مضر نیست، بلکه فواید قابلتوجهی دارد:
-
جلوگیری از التهاب و خونریزی لثه
-
جلوگیری از بوی بد دهان
-
کاهش احتمال پوسیدگی
-
جلوگیری از تحلیل لثه
-
جلوگیری از لقشدن دندان در آینده
-
افزایش درخشندگی و زیبایی لبخند
بیماریهای لثه یکی از مهمترین دلایل از دست دادن دندان در بزرگسالی هستند و جرمگیری بهطور مستقیم از این اتفاق جلوگیری میکند.
چه کسانی باید زودتر از سایرین جرمگیری کنند؟
بعضی افراد جرم بیشتری تولید میکنند و باید فواصل جرمگیری را کوتاهتر کنند:
-
افراد سیگاری یا قلیانی
-
مصرفکنندگان زیاد چای، قهوه و نوشابه
-
کسانی که بهداشت دهان ضعیفی دارند
-
بیماران دیابتی
-
افراد دارای خشکی دهان یا بزاق غلیظ
-
کسانی که ارتودنسی ثابت دارند
این افراد بهتر است هر ۴ تا ۶ ماه یکبار جرمگیری کنند.
جرمگیری با دستگاه بهتر است یا دستی؟
هر دو روش کاربرد دارند، اما دستگاه اولتراسونیک روش رایجتر و دقیقتر است.
جرمگیری با دستگاه:
-
سریعتر
-
بدون درد
-
حذف دقیقتر جرم زیرلثه
-
مناسب بیشتر بیماران
جرمگیری دستی:
برای نقاط حساس یا تکمیلی استفاده میشود و معمولاً همراه با روش دستگاهی انجام میشود.
مراقبتهای بعد از جرمگیری برای نتیجه بهتر
جرمگیری یک درمان ساده و بدون درد است، اما رعایت چند نکته بعد از انجام آن باعث میشود بهترین نتیجه ممکن را تجربه کنید و حساسیتهای موقت کاهش یابد:
۱. تا دو ساعت چیزی نخورید
این زمان کمک میکند لثهها آرام شوند.
۲. یک روز از نوشیدنیهای رنگدار پرهیز کنید
چای، قهوه، نوشابه و آبانگور میتوانند سریعتر باعث ایجاد رنگ روی دندانهای تازه تمیزشده شوند.
۳. از خمیردندان ضدحساسیت استفاده کنید
اگر حساسیت دارید، معمولاً پس از ۲ تا ۳ روز برطرف میشود.
۴. دهانشویه را فقط با تجویز دندانپزشک استفاده کنید
استفاده خودسرانه ممکن است باعث تغییر رنگ یا خشکی دهان شود.
۵. نخ دندان را روزانه استفاده کنید
جرمگیری، آغاز تمیزی است و سبک زندگی شما نتیجه را حفظ میکند.
جرمگیری با بلیچینگ چه تفاوتی دارد؟
بسیاری افراد این دو را باهم اشتباه میگیرند. درواقع:
-
جرمگیری رسوبات و جرمهای چسبیده به دندان را برمیدارد
-
بلیچینگ رنگ دندان را سفیدتر میکند
جرمگیری باعث سفیدتر شدن دندان نمیشود، بلکه رنگ طبیعی دندان را آشکار میکند. اگر بعد از جرمگیری هنوز احساس میکنید دندانها کافی سفید نشدهاند، بلیچینگ انتخاب شماست.
باورهای غلط درباره جرمگیری که باید کنار گذاشته شوند
۱. جرمگیری مینای دندان را میتراشد.
کاملاً اشتباه. دستگاه فقط جرم را میلرزاند و جدا میکند.
۲. جرمگیری باعث لق شدن دندانها میشود.
جرمگیری دندان را لق نمیکند.
اگر دندان بعد از جرمگیری لق باشد، یعنی جرم بیش از حد باعث بیماری لثه شده و ریشه تضعیف شده بوده است؛ جرمگیری فقط وضعیت واقعی را آشکار میکند.
۳. “اگر جرمگیری کنم، بعدش جرمم بیشتر میشود.”
برعکس، با جرمگیری مرتب، جرم کمتر تشکیل میشود.
۴. “جرمگیری درد دارد.”
اکثر افراد تجربه بدون درد یا بسیار خفیف دارند. برای دندانهای حساس ممکن است احساس لرزش وجود داشته باشد.
جرمگیری دندان برای چه کسانی ضروریتر است؟
-
افراد سیگاری یا مصرفکننده قلیان
-
کسانی که وعدههای غذایی رنگی زیاد دارند
-
افرادی که نخ دندان استفاده نمیکنند
-
بیماران دیابتی
-
افراد دارای خشکی دهان
-
کسانی که ارتودنسی ثابت دارند
جرم روی براکتهای ارتودنسی سریعتر تشکیل میشود، بنابراین این افراد باید جرمگیریهای منظمتری داشته باشند.
سوالات متداول درباره جرمگیری دندان
۱. آیا جرمگیری درد دارد؟
خیر. در ۹۰٪ مواقع بدون درد انجام میشود. ممکن است کمی لرزش یا حساسیت حس کنید.
۲. آیا جرمگیری مینای دندان را آسیب میزند؟
نه. دستگاه جرمگیری برای شکستن جرم طراحی شده، نه مینای دندان.
۳. آیا جرمگیری میتواند دندان را سفید کند؟
جرمگیری رنگ جرم را برمیدارد، اما سفیدکننده نیست. سفید شدن دندان تنها به دلیل پاکشدن رسوبات است.
۴. اگر جرم زیادی داشته باشم، چند جلسه لازم است؟
در اکثر افراد یک جلسه کافی است. در صورت وجود جرم زیرلثه زیاد یا التهاب شدید، ممکن است دو جلسه لازم باشد.
۵. آیا کودکان هم نیاز به جرمگیری دارند؟
معمولاً خیر، مگر اینکه جرم قابلتوجهی روی دندانهای شیری تشکیل شده باشد.
نتیجهگیری نهایی
اگر بخواهیم یک جمعبندی دقیق و کاربردی داشته باشیم:
-
جرمگیری دندان هیچ ضرری ندارد؛ بلکه ضروری و پیشگیرانه است.
-
بهترین فاصله جرمگیری برای افراد سالم: سالانه یکبار
-
افراد سیگاری یا دارای مشکلات لثه: هر ۴ تا ۶ ماه
-
جرمگیری از بیماریهای لثه، بوی بد دهان، پوسیدگی و حتی لقشدن دندان جلوگیری میکند.
-
حساسیت پس از جرمگیری طبیعی و موقت است و به معنای آسیب نیست.
سلامت دهان و دندان بخشی از سلامت کلی بدن است و جرمگیری منظم بهترین راه برای داشتن لثهای سالم، دندانهایی قوی و لبخندی زیباست.
