وقتی فرد دچار درد یا حساسیت دندان میشود، اولین دغدغه این است که چطور بفهمم پوسیدگی دندانم سطحی است یا به عصب رسیده؟ تشخیص درست این موضوع نهتنها مانع پیشرفت آسیب میشود، بلکه از هزینههای سنگین درمانی مثل عصبکشی نیز جلوگیری میکند.
در این محتوا بهطور تخصصی و کاملاً قابلفهم، تفاوت پوسیدگی سطحی و پوسیدگی عمیق را بررسی میکنیم.
مراحل پیشرفت پوسیدگی دندان
مینای دندان (Enamel)
اولین و سختترین لایه است؛ آسیبپذیری آن معمولاً بدون درد شروع میشود.
عاج دندان (Dentin)
لایهای حساستر است. رسیدن پوسیدگی به عاج، آغاز دردهای محرکمحور است.
پالپ یا عصب دندان (Pulp)
نقطه حساس و حیاتی دندان است. رسیدن پوسیدگی به عصب، درد شدید، طولانی و گاهی خودبهخودی ایجاد میکند.
نشانههای پوسیدگی سطحی
علائم پوسیدگی سطحی شامل موارد زیر است:
-
درد بسیار خفیف و گذرا
-
درد فقط هنگام خوردن غذاهای سرد یا شیرین
-
لکههای سفید یا قهوهای کوچک روی دندان
-
نبود درد هنگام جویدن
-
عدم گیر کردن غذا
-
نداشتن بوی بد دهان
شدت درد در پوسیدگی سطحی چگونه است؟
-
درد کوتاه
-
فقط در لحظه تماس با محرک
-
سریع برطرف میشود
درمان پوسیدگی سطحی:
-
ترمیم ساده با کامپوزیت
-
فلورایدتراپی
-
اصلاح بهداشت دهان
-
کنترل مصرف مواد قندی و اسیدی
نشانههای پوسیدگی عمیق یا رسیدن به عصب
علائم پوسیدگی عمیق:
-
درد شدید و طولانی
-
تیر کشیدن بعد از خوردن غذاهای سرد و گرم
-
درد شبانه که فرد را از خواب بیدار میکند
-
درد خودبهخودی حتی بدون خوردن غذا
-
گیر کردن غذا در ناحیهی پوسیده
-
تغییر رنگ دندان
-
بوی بد مداوم
-
در موارد شدید: ورم و آبسه
شدت درد در پوسیدگی عمیق:
-
درد ضرباندار
-
ادامهدار و آزاردهنده
-
گاهی درد به فک یا شقیقه انتقال مییابد
درمان پوسیدگی عمیق:
-
عصبکشی
-
ترمیم عمقی
-
روکش (در موارد ضعیف شدن دندان)
-
درمان آبسه در صورت وجود
جدول مقایسه پوسیدگی سطحی و عمیق
| مورد مقایسه | پوسیدگی سطحی | پوسیدگی عمیق / درگیری عصب |
|---|---|---|
| شدت درد | خفیف و گذرا | شدید، طولانی و ضرباندار |
| زمان درد | فقط هنگام محرک | حتی بدون محرک و در شب |
| واکنش به سرما | چند ثانیه | بیش از چند دقیقه |
| گیر کردن غذا | ندارد | زیاد |
| ظاهر دندان | لکههای کوچک | سوراخ، تغییر رنگ، فرورفتگی |
| بوی بد دهان | بسیار کم | زیاد |
| احتمال آبسه | ندارد | زیاد |
| نوع درمان | پرکردگی ساده | عصبکشی و روکش |
| هزینه درمان | کم | بالا |
| نیاز به فوریت | کم | زیاد (اورژانسی) |
روشهای تخصصی تشخیص پوسیدگی توسط دندانپزشک
معاینه بالینی
بررسی ظاهری دندان برای لکه، تغییر رنگ، پوسیدگی یا تحلیل.
تست سرما (Cold Test)
واکنش عصب به سرما نشان میدهد پوسیدگی تا چه حد پیشرفته است.
عکسبرداری Bitewing یا OPG
مهمترین و دقیقترین روش تشخیص عمق پوسیدگی.
تست ضربه (Percussion)
اگر دندان به ضربه حساس باشد، احتمال التهاب ریشه وجود دارد.
تست برق ضعیف (EPT)
برای بررسی زنده بودن عصب دندان.
تفاوت درد پوسیدگی سطحی و عمیق از دید بیمار
در پوسیدگی سطحی:
-
درد فقط با شیرینی یا سرما
-
کوتاه و گذرا
-
بدون تیر کشیدن طولانی
در پوسیدگی عمیق:
-
درد شدید
-
تیر کشیدن چند دقیقهای بعد از تحریک
-
درد شبانه
-
گاهی درد به فک و سر انتشار مییابد
چه زمانی پوسیدگی دندان یک وضعیت اضطراری است؟
-
درد شبانه
-
تورم لثه یا صورت
-
تب
-
خروج چرک
-
درد ضرباندار مداوم
-
تیر کشیدن چند دقیقهای بعد از سرما یا گرما
در این موارد، احتمال زیاد پوسیدگی به عصب رسیده و نیاز فوری به دندانپزشک دارید.
سوالات متداول
آیا ممکن است پوسیدگی عمیق باشد اما بدون درد؟
بله، در برخی افراد عصب دندان ضعیف یا مرده میشود و درد احساس نمیشود.
آیا پوسیدگی سطحی برگشتپذیر است؟
خیر، اما میتوان آن را کنترل و درمان کرد تا پیشرفت نکند.
آیا هر درد دندانی یعنی عصبکشی لازم است؟
نه. درد باید همراه علائم دیگر بررسی شود.
چگونه سریعترین تشخیص را انجام بدهم؟
تنها راه قطعی: معاینه دندانپزشک + عکس رادیولوژی.
نتیجهگیری
اگر همیشه این سؤال در ذهنت است که چطور بفهمم پوسیدگی دندانم سطحی است یا به عصب رسیده؟ باید به نوع درد، مدت آن، ظاهر دندان و نشانههایی مثل بوی بد یا درد شبانه توجه کنید. هرچه تشخیص و درمان سریعتر انجام شود، احتمال حفظ دندان بیشتر و هزینه درمان کمتر خواهد بود.
